Federalisten bij CD&V: sta op!

Op het digitale partijcongres van CD&V van 11 december 2021 werden een aantal voorstellen goedgekeurd die CD&V opnieuw enkele stappen laat zetten in de richting van een verzwakking van het federale niveau.

Eén van die voorstellen houdt in dat voortaan alle bevoegdheden bij de deelstaten zouden liggen en dat men limitatief zou afbakenen wat het federale niveau nog mag doen. Voorzitter Joachim Coens benadrukt dat hij er een “positief verhaal” van wil maken. “In plaats van altijd maar te kijken wat we gaan splitsen”, zegt hij te willen “bekijken hoe we het land samen kunnen opbouwen van onderuit”.¹

B Plus neemt akte van de positieve ingesteldheid van de voorzitter, maar betreurt zeer sterk dat in de thans goedgekeurde institutionele topics vooral zaken te lezen staan die erop gericht zijn de banden tussen alle Belgen (opnieuw) te verzwakken, in plaats van aan te halen.

Het opmaken van een limitatieve lijst van federale bevoegdheden, zoals huidig artikel 35 van de Grondwet al voorziet sinds 1994, is bovendien aartsmoeilijk. Vandaar dat het ook nog niet gebeurd is sindsdien. Onder meer oud-premier Jean-Luc Dehaene was zich destijds al bewust van de grote moeilijkheden die men daarbij zou ondervinden en verklaarde het volgende:

“Als men het systeem wil omkeren, zal men niet alleen moeten vastleggen wie van de gewesten en/of de gemeenschappen over de restbevoegdheden beschikt, maar zal men daarenboven de restbevoegdheden moeten omschrijven, wat in een systeem van exclusieve bevoegdheden niet evident is. Het is mijn overtuiging dat het nieuwe artikel 25 ter van de Grondwet (N.B.: het huidige artikel 35) maar toepassing zal kunnen vinden als men terzelfdertijd het begrip concurrerende bevoegdheden en hiërarchie der normen invoert.”²

Ook oud-premier Wilfried Martens, zelf Vlaamsgezind, maar tegelijk ook een unionistische federalist die lid was van B Plus, deelde deze mening en vroeg zich onder meer in zijn memoires luidop af waarom men destijds dan toch was overgegaan tot het invoeren van artikel 35 van de Grondwet, zonder tegelijk in een normenhiërarchie en concurrerende bevoegdheden te voorzien.³

Het is dan ook des te opmerkelijker dat CD&V thans geen rekening lijkt te houden met de opinie van haar eigen oud-premiers, aan wie de partij zoveel te danken heeft. Want in het nu aan het digitale congres voorgestelde institutionele programma was effectief nergens sprake van een hiërarchie der normen of concurrerende bevoegdheden.

Wanneer we dit plaatsen naast de andere institutionele voorstellen, is de conclusie CD&V dat ervoor kiest om de confederale kenmerken die onze huidige staatsstructuur al heeft, nog te versterken. Het gaat dan bijvoorbeeld over de mogelijkheid om voortaan in éénzelfde legislatuur de bevoegdheidsverdeling tussen de deelstaten en de federale staat te kunnen wijzigen, zelfs bij eenvoudig samenwerkingsakkoord. Maar ook over het vereiste om de federale regering te laten steunen op een meerderheid in beide taalgroepen. Dit zal blokkeringen eerder in de hand werken, dan tegengaan.

“Confederalisme en separatisme blijven zich voeden aan een aftands nationalisme.” ⁴ Het zijn de recente woorden van een andere oud-premier van CD&V, namelijk Mark Eyskens. Toch gaat CD&V blijkbaar steeds verder de confederale weg op.

Het is hoog tijd dat de federalisten die vandaag in de partij de dienst uitmaken, opstaan en veel meer van zich laten horen. Als zij dat nu nog steeds zouden nalaten te doen, zullen ze vroeg of laat wakker worden in een partij die op institutioneel vlak niet meer de hunne is. En die, nog veel meer dan vandaag ook al het geval is, gaat aanleunen bij de échte nationalisten van de N-VA.

Op een moment waarop een voormalig boegbeeld zoals Stefaan De Clerck zomaar kan pleiten voor een nieuw kartel of zelf een fusie met de N-VA,⁵ kunnen de federalisten binnen CD&V toch echt niet langer zwijgen.

Christendemocratie en nationalisme rijmen nu eenmaal niet op elkaar.